CHIA SẺ KINH NGHIỆM XỬ TRÍ CẤP CỨU BAN ĐẦU BỆNH NHÂN ĐỘT QUỴ NÃO
Chia sẻ kinh nghiệm:
KINH NGHIỆM XỬ TRÍ ĐỘT QUỴ BAN ĐẦU TẠI NHÀ
Đột quỵ não là một tai biến nghiêm trọng, có thể dẫn đến tàn phế, tử vong cho bệnh nhân. Đột quỵ lag một trong những nguyên nhân tử vong hàng đầu ở VN cũng như trên thế giới.
Nguyên nhân: Cơn đột quỵ phá vỡ dòng chảy của máu qua não và thiệt hại mô não. Có hai loại chính của đột quỵ. Các loại phổ biến nhất của đột quỵ thiếu máu cục bộ - kết quả từ sự tắc nghẽn trong động mạch. Các loại khác đột quỵ xuất huyết xảy ra khi một mạch máu rò rỉ hoặc vỡ. Thiếu máu cục bộ thoáng qua (TIA) - đôi khi được gọi là một ministroke tạm thời làm gián đoạn lưu lượng máu qua não.
Gần 90% các cơn đột quỵ thiếu máu cục bộ tai biến mạch máu não là đột quỵ thiếu máu cục bộ. Chúng xảy ra khi động mạch não thu hẹp hoặc bị chặn, làm lưu lượng máu bị giảm (thiếu máu cục bộ). Thiếu lưu lượng máu tước oxy và chất dinh dưỡng cho các tế bào não, và các tế bào có thể bắt đầu chết trong vòng vài phút. Đột quỵ thiếu máu cục bộ phổ biến nhất là:
Huyết khối đột quỵ. Đây là loại đột quỵ xảy ra khi một cục máu đông (huyết khối) hình thành ở một trong các động mạch cung cấp máu cho não. Cục máu đông thường hình thành trong khu vực bị hư hại do xơ vữa động mạch - căn bệnh trong đó các động mạch bị tắc do mỡ (mảng). Quá trình này có thể xảy ra trong vòng một trong hai động mạch cảnh - động mạch cổ mang máu đến não, cũng như trong các động mạch khác của cổ hoặc não.
Tắc mạch đột quỵ. Cơn đột quỵ do thuyên tắc xảy ra khi một cục máu đông hoặc các hình thức mảnh vỡ khác trong một mạch máu não - thường trong tim - khiếu các động mạch não hẹp. Đây là loại cục máu đông được gọi là embolus. Nó thường gây ra do đập bất thường hai ngăn trên của tim (rung nhĩ). Nhịp tim bất thường có thể dẫn đến đông máu trong tim và hình thành các cục máu đôngrồi đi đến những nơi khác trong cơ thể.
Xuất huyết đột quỵ. Xuất huyết là thuật ngữ y tế cho chảy máu. Đột quỵ xuất huyết xảy ra khi một mạch máu trong não rò rỉ hoặc vỡ. Xuất huyết não có thể là kết quả của một số các điều kiện ảnh hưởng đến mạch máu, bao gồm cả cao huyết áp không kiểm soát được (tăng huyết áp) và điểm yếu trong thành mạch máu (chứng phình động mạch). Một nguyên nhân ít gặp hơn gây ra bệnh sốt xuất huyết là vỡ dị dạng động tĩnh mạch (AVM) - rối bất thường của mạch máu mỏng, lúc mới sinh. Có hai loại đột quỵ xuất huyết:
Trong não xuất huyết. Trong loại đột quỵ này, một mạch máu trong não bị vỡ và tràn vào các mô xung quanh não, các tế bào gây hại. Các tế bào não vùng bị rò rỉ bị tước mất máu và cũng bị hư hỏng. Huyết áp cao là nguyên nhân phổ biến nhất của loại hình này của đột quỵ xuất huyết. Theo thời gian, cao huyết áp có thể gây ra các động mạch nhỏ bên trong bộ não trở nên giòn và dễ bị nứt và vỡ.
Xuất huyết dưới màng nhện. Loại tai biến mạch máu não này, chảy máu bắt đầu trong một động mạch trên hoặc gần bề mặt của não và tràn vào không gian giữa các bề mặt của não và hộp sọ. Chảy máu này thường được báo hiệu bởi đột ngột nhức đầu dữ dội. Đây là loại đột quỵ thường là do vỡ phình mạch, có thể phát triển theo độ tuổi hoặc có mặt từ khi sinh ra. Sau khi xuất huyết, các mạch máu trong não có thể mở rộng và thu hẹp thất thường (co thắt mạch), gây thiệt hại tế bào não bằng cách tiếp tục hạn chế lưu lượng máu đến các bộ phận của bộ não.
Cách xử trí ban đầu tại nhà:
Theo kinh nghiệm của Đông y, nếu làm được như sau sẽ giúp bệnh nhân qua được cơn nguy kịch, không bị liệt:
- Chích nặn máu nhân trung, tố liêu, thập nhị tỉnh, dai tai.
- Nhân trung: có vị trí năm ở 1/3 trên nhân trung, trên mạch nhâm. Có tác dụng kích thích hô hấp, tim mạch, khai khiếu tỉnh thần.
- Tố liêu: nằm ở chót đầu mũi, trên mạch nhâm. Có tác dụng kích thích hô hấp, tim mạch, khai khiếu tỉnh thần.
- Thập nhị tỉnh: có vị trí nằm ở đầu 10 ngón tay. Có tác dungjkhai khiếu tỉnh thần.
- Dái tai: theo nhĩ châm, dái tai có vị trí tương ứng với não bộ. Chích máu dái tai có tác dụng giáng áp (hạ huyết áp), tỉnh thần…
- Nếu có điều kiện:
- An cung ngưu hoàng hoàn: nghiền nhỏ với nước, khi bệnh nhân tỉnh cho uống từng thìa nhỏ, có tác dụng khai thông huyết mạch, khai khiếu tỉnh thần…
Bệnh nhân QĐT, bác sĩ, nguyên GĐ viện Điều Dương Đống Đa - Bộ NNPTNT, 89 tuổi, tiền sử tăng huyết áp, mỡ máu cao, acid u ric cao (goutte), vữa xơ động mạch vành đã đặt 01 stend. 12h00 ngày 15/12/2015 đang ăn cơm thấy run tay, mất ý thức, co giật...
Ngay trong giờ đầu đã xử trí như trên, trước xử trí, bệnh nhân hôn mê, mặt mũi xanh xám. Ngay sau xử trí (như phần 1) bệnh nhân đã tỉnh, nhận thức được, nói được, chân tay co duỗi được, gọi hỏi biết, mặt mũi hồng hào trở lại… Tiên lượng: Tốt.
